Biến chứng bàn chân đái tháo đường: nguyên nhân, biểu hiện và cách điều trị

Bàn chân đái tháo đường là một biến chứng nguy hại của bệnh đái tháo đường. Thực tế Việt Nam hiện nay có khoảng 7 triệu người mắc bệnh đái tháo đường (theo hội Nội tiết và Đái tháo đường). Trong đó, có rất nhiều người đang gặp biến chứng. Vì vậy ai cũng cần hiểu đúng, hiểu kỹ để phòng tránh những biến chứng nguy hiểm này.

1. Nguyên nhân gây biến chứng bàn chân của bệnh tiểu đường

Có nhiều yếu tố nguy cơ gây lên biến chứng của bệnh tiểu đường trên bàn chân của bệnh tiểu đường nhưng phải kể tới 2 nguyên nhân chính là:

1.1. Do hệ thần kinh bị tổn thương

Khi bạn không kiểm soát tốt lượng đường trong máu làm tình trạng bệnh ngày một nặng thêm, ảnh hưởng xấu tới các dây thần kinh chi dưới. Người bệnh sẽ có biểu hiện của sự rối loạn chức năng thần kinh: Mất cảm giác, nhận thấy như có “kiến bò” ở chân, đau buốt… Điều này khiến bạn rất khó chịu và lười vận động.

1.2. Do biến chứng mạch máu ngoại vi

Đường huyết cao sẽ làm giảm lưu lượng máu tới phần chi dưới. Người mắc bệnh tiểu đường khi có vết thương ở bàn chân, vì máu tới nuôi dưỡng kém nên khó lành, dễ nhiễm trùng hơn người bình thường – Đây là biến chứng cấp tính của bệnh tiểu đường thường gặp.

Ban đầu là một vết thương nhỏ cũng có thể trở thành một ổ nhiễm khuẩn nặng. Nếu không được điều trị đúng cách, kịp thời có thể khiến người tiểu đường bị hoại tử chân và để lại hậu quả khôn lường.

Vì các lý do trên, biến chứng bàn chân đái tháo đường không được điều trị sớm sẽ rất nguy hiểm với người bệnh.

2. Dấu hiệu báo trước biến chứng tiểu đường ở chân

Nhận thấy tầm quan trọng trong hiệu quả điều trị của việc nhận biết sớm các dấu hiệu của bàn chân đái tháo đường, chúng tôi khuyên các bạn nên tới khám tại các cơ sở y tế ngay khi có các biểu hiện sau:

• Thay đổi màu của da chân.
• Thay đổi nhiệt độ da chân.
• Người tiểu đường phù chân, sưng chân, đặc biệt là vùng mắt cá
• Đau ở chân.
• Loét hoặc chảy mủ lâu lành và chảy nước.
• Nấm móng chân.
• Chai chân.
• Khô da.
• Hôi chân kể cả khi đã vệ sinh sạch sẽ.

Tóm lại, khi bạn bị đái tháo đường, hãy thận trọng với bất cứ thay đổi nào trên đôi bàn chân của mình.

3. Các biến chứng tiểu đường ở chân

3.1. Nhiễm trùng da và xương

Người bệnh tiểu đường khi có vết thương ở chân sẽ rất dễ bị nhiễm trùng do sức khỏe yếu và sức đề kháng giảm. Nhiễm trùng bàn chân đái tháo đường gây ra bởi một số vi khuẩn lây nhiễm, bao gồm cả cầu khuẩn Gram dương: ví dụ Staphylococcus aureus (MSSA và MRSA), trực khuẩn Gram âm: ví dụ Escherichia coli và vi khuẩn kỵ khí: ví dụ Clostridium spp.

Khi bạn chỉ bị nhiễm trùng ngoài da bàn chân và sử dụng thuốc điều trị kịp thời thì không đáng lo. Nhưng khi vết thương sâu đến xương, tính chất của người mắc bệnh tiểu đường rất lâu lành sẽ dẫn đến nhiễm trùng xương. Nặng hơn nữa là nhiễm trùng máu có thể làm bệnh nhân tử vong hoặc xem xét việc tiến hành phẫu thuật cắt bỏ chi.

3.2. Áp xe

Hình ảnh áp xe bàn chân

Tình trạng nhiễm trùng sâu vào mô bàn chân tạo thành các ổ, túi mủ gọi là áp xe. Hiện nay, phương pháp điều trị phổ biến là dẫn lưu ổ áp xe nhưng nhược điểm của nó là có thể đòi hỏi phải loại bỏ một số mô và xương gây đau đớn.

Gần đây, Y học đã sử dụng phương pháp hiện đại hơn là liệu pháp oxy ít xâm lấn hơn. Điều đấy đem lại nhiều lợi ích cho bệnh nhân tiểu đường có biến chứng bàn chân.

3.3. Hoại tử

Hình ảnh hoại tử bàn chân

Tiểu đường bị hoại tử chân do tế bào không có đủ máu tới nuôi dưỡng sẽ dần hoại tử và chết tạo ra các ổ loét ở một số vị trí trên bàn chân (loét bàn chân tiểu đường). Không chỉ vậy, khi các tế bào chết đi và phân hủy.

Chúng còn tiết ra một số chất độc vào mô, tế bào xung quanh kích thích hệ thống miễn dịch của cơ thể gây sốt do nhiễm trùng.

3.4. Biến dạng bàn chân

Hình ảnh biến dạng bàn chân đái tháo đường

Biến chứng tiểu đường ở chân này có nguyên nhân là do bệnh nhân đái tháo đường ở mức độ nặng, các xương ở bàn chân suy yếu. Khi gặp chấn thương dẫn đến gãy xương chi dưới, họ không hề hay biết vì tổn thương thần kinh đã làm giảm cảm giác đau. Do không được chữa trị kịp thời, bàn chân dần thay đổi hình dạng.

3.5. Bàn chân charcot

Hình ảnh bàn chân Charcot do bệnh đái tháo đường gây ra

Charcot là hội chứng của bệnh nhân có bệnh lý thần kinh hay mất cảm giác, bao gồm gãy và trật của xương, khớp xảy ra với chấn thương rất nhỏ mà không được người bệnh biết đến.

Xem thêm một số biến chứng khác của bệnh tiểu đường: 

• Người tiểu đường bị chóng mặt có nguy hiểm không? Cách xử lý tại nhà
• Chuột rút ở người bị tiểu đường có nguy hiểm không? Nguyên nhân và cách điều trị

4. Cách thăm khám bàn chân đái tháo đường

• Đánh giá bằng mắt: Bác sĩ có thể dựa vào những thay đổi bất thường ở bàn chân của bạn như: người tiểu đường bị phù chân, thay đổi về màu sắc, nhiệt độ da chân, tình trạng sưng phù ở bàn chân hoặc mắt cá,… để đưa ra hướng điều trị cụ thể.
• Bắt mạch chân: Mạch yếu do lượng máu được cung cấp ít.
• Test cảm giác bàn chân: Các nghiệm pháp được sử dụng trong y học giúp chẩn đoán biến chứng bàn chân đái tháo đường là: dùng kim châm; cảm nhận về nhiệt độ/áp lực; nhận biết cảm giác rung… hay dùng nhất là nghiệm pháp phản xạ gân Achilles: có thể giảm hoặc mất.
• Chụp X quang: Hình ảnh X quang là dấu hiệu giúp bác sĩ xác định chính xác giai đoạn của bệnh. Từ đó, đưa ra hướng điều trị hợp lý nhất với từng bệnh nhân.

5. Cách phòng ngừa biến chứng tiểu đường ở chân

Biến chứng bàn chân đái tháo đường rất có hại cho người bệnh nhưng mọi người có thể phòng tránh bằng những phương pháp chúng tôi đưa ra dưới đây:

• Bạn hãy kiểm tra bàn chân của mình thường xuyên, đảm bảo rằng không xuất hiện các vết thương, mụn nước, vết loét mới, tránh hoại tử, loét
• Để giữ vệ sinh và tránh thương tích, bạn không nên đi chân trần kể cả trong nhà.
• Không được hút thuốc lá vì trong khói thuốc lá có rất nhiều độc chất – nguyên nhân gây ung thư. Hút thuốc sẽ làm tình trạng bệnh tiểu đường của bạn nặng thêm.
• Luôn giữ chân sạch sẽ, khô ráo.
• Bạn nên dưỡng ẩm sau khi làm sạch chân. Có thể sử dụng kem dưỡng làm ẩm và mềm da như Physiogel.
• Da bàn chân của người tiểu đường rất nhạy cảm. Bạn nên thử nhiệt độ của nước, đảm bảo nó không quá nóng khiến bạn bỏng, đau rát.
• Thường xuyên kiểm tra móng chân và cắt chúng cẩn thận theo chiều ngang và thẳng, không cắt quá sâu.
• Bạn nên sử dụng các loại giày dép được thiết kế riêng cho người bị tiểu đường.

6. Cách điều trị các biến chứng bàn chân cho bệnh nhân tiểu đường

6.1. Kiểm soát tốt đường huyết

Kiểm tra đường huyết thường xuyên để kịp thời theo dõi, xử trí các biến chứng có thể xảy ra

• Bạn hãy tuân thủ nghiêm túc theo đơn thuốc của Bác sĩ để đạt được kết quả điều trị tốt nhất.
• Xây dựng một chế độ ăn uống khoa học: tránh các thực phẩm chứa nhiều cholesterol từ động vật. Ngoài ra tăng cường bổ sung vitamin, chất xơ từ rau xanh và hoa quả. Bạn nên chia thành nhiều bữa nhỏ trong ngày. Hãy luôn đảm bảo cân nặng lý tưởng.
• Người mắc bệnh tiểu đường phải được kiểm tra đường huyết thường xuyên để kịp thời theo dõi, xử trí các biến chứng có thể xảy ra.
• Việc sử dụng các sản phẩm hỗ trợ làm giảm đường huyết cho bệnh nhân tiểu đường là điều hết sức quan trọng.

Hiện nay, sản phẩm có uy tín, chất lượng cao trên thị trường được nhiều khách hàng tin dùng là “Viên tiểu đường công nghệ cao MPsuno”. Sản phẩm này có chứa nano dây thìa canh giúp hạ nhanh đường huyết, hỗ trợ tăng tiết insulin. (Đặt mua hàng tại đây)

6.2. Xử lý vết loét tại chỗ

Đối với người bị loét bàn chân tiểu đường, việc xử lý vết loét tại nhà giúp giảm đáng kể nguy cơ nhiễm khuẩn, hoại tử bàn chân. Bệnh nhân có thể tự thực hiện qua các bước sau :

• Bước 1: Vệ sinh vết loét: rửa sạch bằng nước muối sinh lý Natri Chlorid 0,9% và loại bỏ dị vật, nếu có.
• Bước 2: Dự phòng nhiễm khuẩn: rửa hoặc lau vết loét bằng các dung dịch sát khuẩn hoặc kem bôi ngoài da.
• Bước 3: Băng bó vết loét: sử dụng các loại băng gạc tốt để vết loét hạn chế tiếp xúc với môi trường. Tùy vào loại vết thương: khô hay rỉ dịch mà chúng ta lựa chọn băng chống khô da hay băng hút dịch.

Chú ý: Không dùng cồn, nước oxy già và Providon iod. Chúng sẽ làm bạn đau, xót, nhuộm màu da và càng làm chậm quá trình lành vết thương. Đặc biệt, không sử dụng các loại thuốc đắp dân gian chưa rõ nguồn gốc

6.3. Dùng kháng sinh nếu có nhiễm khuẩn

Khi sử dụng kháng sinh cho bệnh nhân, cán bộ y tế cần lưu ý hiệu chỉnh liều dùng trên các đối tượng đặc biệt như gười cao tuổi, người bệnh gan, thận…

Việt Nam là nước có tỷ lệ vi khuẩn kháng thuốc kháng sinh cao trên thế giới. Vậy nên việc sử dụng thuốc kháng sinh phải tuyệt đối tuân thủ chỉ dẫn của Bác sĩ.

• Có thể sử dụng kháng sinh nhóm Fluoquinolon là kháng sinh phổ rộng.
• Với vết thương có mùi hôi (do vi khuẩn kỵ khí) nên dùng Clindamycin.
• Các trường hợp nhiễm khuẩn máu: dùng các kháng sinh phổ rộng như: Vancomycin, Teicoplanin, Linezolid, Daptomycin.
• Diệt vi khuẩn Gram âm: nên dùng Ciprofloxacin.

Bác sĩ có thể cân nhắc việc phối hợp các loại kháng sinh khác nhau trong một phác đồ điều trị.

Khi sử dụng kháng sinh cho bệnh nhân, cán bộ y tế cần thận trọng làm kháng sinh đồ. Ngoài ra, hỏi tiền sử dị ứng và lưu ý hiệu chỉnh liều dùng trên các đối tượng đặc biệt. Ví dụ như: người cao tuổi, người mắc bệnh gan, thận hoặc suy giảm miễn dịch.

6.4 . Cắt cụt chi

Phẫu thuật cắt cụt chi được áp dụng trong các trường hợp nhiễm trùng nặng, hoại tử và không thể điều trị bằng cách khác. Phương pháp can thiệp ngoại khoa này là cần thiết để ngăn chặn sự lây lan của nhiễm trùng tới các bộ phận khác của cơ thể.

Chúng tôi hy vọng bài viết trên đã cung cấp đầy đủ các thông tin hữu ích, giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về “biến chứng bàn chân đái tháo đường”. Bạn hãy áp dụng những kiến thức này vào cuộc sống, cho những người thân yêu của mình và cùng chung tay xây dựng một xã hội khỏe mạnh. Nếu bạn có điều gì còn băn khoăn về bàn chân tiểu đường, vui lòng liên hệ 18002004 để được hỗ trợ nhanh chóng và chính xác nhất.